Ватан учун, миллат учун, халқ учун!

Мамлакатимизда қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланишга катта эътибор қаратилмоқда. Хусусан, қуёш ва шамол энергиясидан самарали фойдаланиш, мавжуд станцияларни модернизация қилиш, янги қувватларни ишга тушириш ва аҳоли ҳамда тадбиркорлик субъектларига қулай шарт-шароит яратиш соҳадаги устувор йўналишлардан биридир. 

Бугунги кунда мазкур ислоҳотлар нафақат энергетика тизими барқарорлигини таъминламоқда, балки табиий газ сарфини қисқартириш ва атроф-муҳитга зарарли моддалар чиқишини камайтиришга ҳам хизмат қилмоқда.

Энергетика вазирлиги бош мутахассиси Обиджон Дилмуродов билан суҳбатимиз ушбу тизимдаги ислоҳотлар натижаларига бағишланди.

– Бугун энергетика соҳасидаги ўзгаришлар жамият тараққиётида катта аҳамият касб этмоқда. Айтингчи, бу соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар, аввало, қайси мақсадларга қаратилган?

– Маълумки, давлат сиёсатида қуёш ва шамол энергиясига йўналтирилган ислоҳотлар устувор аҳамиятга эга. Бунинг асосий мақсади эса энергетика тизимини барқарор ва самарали тарзда ташкил этиш, аҳоли ва тадбиркорлик субъектларини арзон ҳамда тоза энергия билан таъминлаш натижасида табиий газ сарфини камайтириш ва экологик барқарорликка эришишдир.

Шу ўринда айтиш керакки, энергетика соҳасидаги туб ислоҳотлар замирида барқарор энергия, самарадорлик, ресурслардан оқилона фойдаланиш ва экологик мувозанатни таъминлаш ётади. 

– Хорижий инвесторлар соҳадаги ўзгаришларга қай даражада қизиқиш билдирмоқда?

– Албатта, мамлакатимиздаги ислоҳотлар хорижий ташаббускорларнинг доимий эътиборида. Мисол учун айтганда, сўнгги беш йилда энергетика соҳасига жалб этилган тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳажми 25 миллиард АҚШ долларидан ошиб кетди. Электр энергияси ишлаб чиқариш қуввати 50 фоизга кўпайиб, 25 гигаваттга етди. Шу билан бирга, 4 гигаваттлик қуёш ва шамол иншоотлари ҳамда 300 мегаватт қувватга эга энергия сақлаш тизимлари ишга туширилди.

Бугунги кунда хорижий инвесторлар билан 40 дан зиёд шартнома имзоланган. Биргина жорий йилда 3,5 гигаватт қувватга эга қайта тикланувчи энергия манбалари ва 1,8 гигаваттлик энергия сақлаш тизимларини ишга тушириш режалаштирилган. 

–Ҳозирги вақтда “яшил” энергия қувватларининг умумий энергетика тизимида улуши қанча?

– Бугунги кунда мамлакатимизда умумий қуввати 4 119 мегаватт бўлган 11 та қуёш фотоэлектр станцияси ва 4 та шамол электр станцияси фаолият юритмоқда. 

Қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланишда йил сайин ижобий динамика кузатилмоқда. Масалан, 2022 йилда иккита қуёш фотоэлектр станцияси томонидан 434 миллион кВт⋅соат электр энергияси ишлаб чиқарилган бўлса, 2023 йилда бу кўрсаткич 576,9 миллион кВт⋅соатни ташкил этди. 

2024 йили республикамиздаги қуёш ва шамол электр станциялари томонидан жами 4 миллиард 860 миллион кВт⋅соат электр энергияси ишлаб чиқарилган. Шунингдек, 2024 йил июль ойида ишлаб чиқарилган 1 миллиард 246 миллион кВт⋅соатлик энергиянинг 760,9 миллион кВт⋅соати қуёш электр станциялари, 485,4 миллион кВт⋅соати эса шамол электр станциялари ҳиссасига тўғри келган.

Жорий йил июль ойида мазкур станциялар томонидан 1 миллиард 246 миллион кВт⋅соат электр энергияси ишлаб чиқарилиб, мамлакатимиз энергетика тизими учун янги рекорд ўрнатилди. Май ойида қуёш ва шамол электр станциялари орқали 1 миллиард 104 миллион кВт⋅соат энергия ишлаб чиқарилиб, ойлик илк рекорд натижа қайд этилган эди. Июль ойидаги кўрсаткич эса май ойидагидан 142 миллион кВт⋅соатга кўпроқ бўлди. Бу кўрсаткич сўнгги йиллардаги ўсиш тенденциясини яққол намоён этмоқда.

Шунингдек, 2023 йил декабрь ойида Навоий вилоятининг Томди туманида мамлакатимиздаги биринчи шамол электр станцияси ишга туширилди. Лойиҳанинг 100 мегаваттлик биринчи босқичи фойдаланишга топширилди. Ҳозирда шамол электр станциялари сони 4 тага етди. Шунингдек, Қорақалпоғистон Республикасида ва Тошкент вилоятида ҳам янги станциялар қурилиши давом этмоқда.

– Хусусий сектор ва аҳоли учун қуёш панеллари ўрнатиш имкониятлари қандай?

– Кейинги йилларда бу йўналишда кенг имкониятлар яратилди. 2025 йил 1 август ҳолатига кўра, республика бўйича 129 минг 826 та объектда умумий қуввати 1 минг 650 мегаватт бўлган кичик қувватли қуёш панеллари ўрнатилган. Жумладан, 19 минг 904 та ижтимоий соҳа объектида 376,9 мегаватт, 29 минг 678 та тадбиркорлик субъектида 885,4 мегаватт, 78 минг 140 та аҳоли хонадонида 361,1 мегаватт ва 2 минг 104 та кўп қаватли уйда 26,6 мегаватт қувват ўрнатилган.

Жорий йилнинг етти ойида ушбу панеллар орқали 875 миллион кВт⋅соат электр энергияси ишлаб чиқарилиб, 265 миллион метр куб табиий газ тежалди ва 294 минг тонна зарарли чиқиндиларнинг ҳавога чиқиши олди олинди.

Шу тариқа, қуёш панелларини ўрнатиш нафақат молиявий кўмак, солиқ ва божхона имтиёзлари билан қўллаб-қувватланмоқда, балки ортиқча энергияни тармоққа сотиш имконияти ҳам яратилмоқда. Бу эса “яшил” энергиядан фойдаланишни аҳоли ва хусусий сектор учун тобора жозибадор қилиб, мамлакатимизда барқарор энергетика тизимини шакллантиришда муҳим омилга айланмоқда.

Насиба Зиёдуллаева, Дониёр Ёқубов, Анвархўжа Аҳмедов (видеомонтаж), ЎзА

Манба: https://uza.uz/

«Ўзбекистон МЭТ» АЖ Ахборот хизмати 

http://t.me/uzmetaxborotxizmati